“Zal ik je haar borstelen?”, vroeg ik. Met haar ogen dicht knikte ze van ja. Niet meer in staat om nog geluid voort te brengen. Zachtjes borstelde ik het zachte korte haar van mijn moeder en ging weer tegenover haar zitten. De borstel legde ik weer terug en ik pakte het potje Olaz crème op. “Wil je dit op?” Vermoeid schudde ze haar hoofd. 

Zolang als ik me kan herinneren gebruikte ze Olaz als dagcrème. Door haar steevast nog aangeduid met ‘Olie van Olaz’ hoewel het merk al diverse naamsveranderingen onderging. Ze ging de deur niet uit zonder die crème, poeder op haar wangen, roze lippenstift en haren en wenkbrauwen keurig gekamd. IJdel tot aan haar laatste dagen. 

Dat juist die dag haar laatste zou zijn kon ik op dat moment nog niet weten maar dat het niet meer lang zou duren voordat het voorbij was, zoveel was wel duidelijk. Ze was ziek en kon nauwelijks nog ademhalen.

Die ochtend kwam ik tegelijk met de verzorgende binnen die mijn moeder kwam wassen en aankleden. Om haar niet voor de voeten te lopen deed ik de afwas en maakte ik alvast thee met één klontje suiker, zoals ze dat altijd had gedronken. De verzorgende zei: ”Uw dochter is er ook”, waarop ik mijn hoofd om de hoek stak. Haar gezicht klaarde op, er verscheen een brede glimlach en voor het laatst zag ik haar zachte bruine ogen helder van herkenning en blijdschap over mijn komst. Een beeld wat ik de rest van mijn leven met mij mee zal dragen. 

Het wassen en aankleden hadden het uiterste van haar gevergd. Praten was haar teveel dus ik vulde de tijd met gebabbel over van alles en nog wat. Zo liet ik haar mijn nieuwe schoenen zien en vertelde haar dat ik die voor mijn verjaardag had gekregen. “Ik ben vergeten je te bellen met je verjaardag,” zei ze. “Ja“, zei ik: “het is voor het eerst dat ik geen kaartje van je kreeg maar je hebt nu even wat anders aan je hoofd” Het deed haar verdriet. Ze had altijd kaarten gestuurd. Bij elke levensgebeurtenis was er een kaart, ondertekend met: Liefs, Mam en de naam van het dier wat ze op dat moment in huis had genomen. 

‘s Middags kwam het appje: Mam overleden om 14:25 en ik huilde. Niet om haar dood. Ze was 93 en heeft een mooi leven gehad. Ik huilde omdat ik het erg vond dat haar laatste dagen zo moeizaam waren geweest, Ik huilde van opluchting dat het voor haar voorbij was. Maar ook maakte het een reeks van gevoelens los over mijn eigen sterfelijkheid en die van mijn geliefden. Ik huilde om de kaarten in het zo herkenbare handschrift die ik nu nooit meer zou ontvangen van de enige persoon op de hele wereld die ik Mama mocht noemen. 

Mijn tranen drogen. We hebben afscheid kunnen nemen van elkaar en ik heb er vrede mee. En als er een hiernamaals is dan hoop ik dat mijn moeder herenigd wordt met mijn vader met wie ze zo kon lachen.