De hardwerkende mens wordt telkens ingezet om de waarde van iemand aan te tonen. In politieke retoriek wordt van links tot rechts ‘de hardwerkende Nederlander’ ingezet om iets aan te tonen. Wij houden blijkbaar van hard werken, hoewel ik daar toch vaak het tegenovergestelde van constateer. De meeste mensen die aangeduid worden met hardwerkende Nederlanders zijn mensen met een baan van half negen tot vijf die in het weekend op hun luie gat zitten. Niks mis mee, ik ben sterk voorstander van luieren. Maar of al die Nederlanders zo hard werken, daar heb ik mijn twijfels bij. Hardwerkend wordt ook vaak aan het ongeloof toegevoegd als iemand over de schreef is gegaan. “Hè, hoe kan hij nou zijn gezin doodgeschoten hebben? Het was altijd een hardwerkende man!”
Kinderen hebben het ook niet gemakkelijk met hardwerkende ouders. De ene keer zijn ze er de dupe van want de arme schaapjes zouden aandacht tekort komen van, vooral, hun hardwerkende moeder. De andere keer moeten kinderen hun handen dichtknijpen, want ze hebben geluk dat hun ouders zo hard werken. Je doet het ook nooit goed met kinderen. Toch heb ik liever dat mijn kinderen over me zeggen dat ik altijd tijd en aandacht voor ze had dan dat ik altijd zo lekker hard werkte.
Het is een cliché, maar dat niemand op zijn sterfbed gelouterd wordt om zijn harde werk, is een waarheid als een koe. Zie jij wel eens iets over werken op een grafsteen? Ik wil wedden dat het woord ‘lief’ veel vaker voorkomt. Persoonlijk boeit het me geen drol of iemand in mijn omgeving hardwerkend is. Ik wil mensen om mij heen die interessant zijn, lief, grappig, goed voor mens en dier of een combinatie van dat alles. Bovendien kun je je afvragen wat hard werken is. Er zijn mensen voor wie het keihard werken is om ’s ochtends hun bed uit te komen, voor wie aankleden voelt als de Himalaya beklimmen. Hetzij door fysieke beperkingen, hetzij door psychische uitdagingen.
Hard werken staat voor goed zijn maar je kunt het je afvragen of dat zo is. Maffialeden zullen ook soms heel hard werken. Criminaliteit levert misschien wel wat op maar je bent er zo maar 24/7 mee bezig. De hardwerkende Nederlander wordt ook vaak tegenover de asielzoeker gezet. Alsof ellende meemaken, vluchten in gammele vrachtwagens of boten en je thuis verlaten niet hard werken is. Ga er maar aanstaan.
Kunnen we dus ophouden met hard werken als een soort heilig waardeoordeel te gebruiken? Ik wordt er namelijk een beetje misselijk van. Het maakt je geen beter mens. Werk je hard omdat je de leukste baan van de wereld hebt en wordt je daar blij van? Go for it, gefeliciteerd. Werk je hard om je kinderen een toekomst te geven? Helemaal top, doe je best. Werk je hard om miljonair te worden of simpelweg je hoofd boven water te houden? Je krijgt van mij een oprecht applaus. Maar het enige wat jou een goed mens maakt is als je dáár hard aan werkt.
Uitgelichte foto is gepubliceerd onder creative commons: https://pixabay.com/photos/bumble-bee-insect-bee-2361336/