Met alle oorlogen, geweld en onverdraagzaamheid om me heen vraag ik me weer eens af: hoe neem je als leider van een volk, een president, een generaal, een rebellenleider, een besluit wat leidt tot de dood van velen. Hoe kun je willens en wetens iets doen waardoor mensen lijden. Het lukt me, gelukkig maar, niet om te bedenken hoe dat in je hoofd werkt.

Zelf doe ik alle moeite om een verdwaalde wesp in mijn huis levend naar buiten te zetten. En zelfs een mug sla ik alleen dood als het echt niet anders kan, sorrysorrysorry fluisterend. Elk leven verdient mededogen maar soms moet je, in uiterste nood, jezelf beschermen. Maar beschermen doen dictators en volksmenners niet. Al zeggen ze van wel en verzinnen daarbij een gemakkelijke vijand.

Een vijand is zo gemaakt. Benoem een reëel probleem en wijs een bevolkingsgroep aan die dat probleem veroorzaakt. Herhaal dat keer op keer. Ontmenselijk de groep door niet het individu te benoemen maar steeds weer alleen de groep. Zeg de groepsnaam vooral met een vies trekje om je mond. Asielzoekers, joden, moslims, anders gekleurden of transpersonen, kies maar. Noem ze gelukszoekers, houdt ze verantwoordelijk voor wat er aan de andere kant van de wereld gebeurt, zeg dat de hele groep zorgt voor geweld in jouw land, verkrachters zijn het, kindermolesteerders, welja: ze eten baby’s, why not!

Het gebeurt om ons heen en we hebben het niet in de gaten. Als de kikker die langzaam gekookt wordt en het pas door heeft als het water te heet is om er nog aan te ontsnappen word je erin meegesleept als je niet oppast. Het duidelijkste voorbeeld is de uitroeiing van joden in de tweede wereldoorlog. Dat begon niet in 1940. De hele jaren dertig sloop het erin. Het werd in de hoofden van mensen geplant dat joden een ander soort waren die slechte dingen deden. Langzaamaan werden hun rechten ontzegd. Kleine beetjes tegelijk. We zitten in een soortgelijke periode.

Een populist roept wat en er wordt niet verder nagedacht. Haal de bron van je ongenoegen weg en we leven in een paradijs. Maar zo werkt het niet. Je kunt mensen die vluchten voor honger, geweld of een gebrek aan toekomst de schuld geven van al je problemen maar als je verder kijkt dan je neus lang is dan zie je dat het andere oorzaken heeft.

We leven in een tijdperk waarin goede informatie voor iedereen te vinden is maar waar je wel naar op zoek moet gaan. De informatie achter de informatie. De juiste bronnen. Onafhankelijke journalistiek en wetenschap. Cijfers en feiten in plaats van je onderbuik of wat één of andere nitwit ergens op de socials beweert. Bedenk goed dat de verzetshelden in 40-45 de kritische denkers van toen waren. Maar ik ben bang dat een aanzienlijk deel van de mensheid niet in staat is tot kritisch denken en zich comfortabel voelt bij zwart-wit denken. En misschien hebben ze daardoor een rustiger leven, lekker overzichtelijk. Ondertussen is het in mijn hoofd oorlog.

Uitgelichte foto: Photo by Bango Renders on StockSnap